Wojciech Maciej Chojnowski
Radny Dzielnicy Śródmieście m. st. Warszawy
Radny Dzielnicy Śródmieście m. st. Warszawy
NOTA BIOGRAFICZNA
Beyer Karol (1818-1877) - jeden z pionierów fotografii polskiej. W roku 1844 zakłada w Warszawie zakład dagerotypowy, przekształcony później w fotograficzny w miarę rozwoju fotografii; w 1857 zakład został przeniesiony na Krakowskie Przedmieście. Beyer i jego zakład wykonali wiele tysięcy zdjęć; do najcenniejszych zaliczają się widoki Warszawy z lat 1850-1864, portrety powstańców z 1863 roku, kopie sławnych obrazów, portrety znanych
i sławnych ludzi, itp. Beyer sporządzał albumy fotograficzne, np. widoki Warszawy. W zakładzie swym wykształcił wielu przyszłych znanych fotografów polskich, np. K. Brandla.
Beyer Karol (1818-1877) - jeden z pionierów fotografii polskiej. W roku 1844 zakłada w Warszawie zakład dagerotypowy, przekształcony później w fotograficzny w miarę rozwoju fotografii; w 1857 zakład został przeniesiony na Krakowskie Przedmieście. Beyer i jego zakład wykonali wiele tysięcy zdjęć; do najcenniejszych zaliczają się widoki Warszawy z lat 1850-1864, portrety powstańców z 1863 roku, kopie sławnych obrazów, portrety znanych
i sławnych ludzi, itp. Beyer sporządzał albumy fotograficzne, np. widoki Warszawy. W zakładzie swym wykształcił wielu przyszłych znanych fotografów polskich, np. K. Brandla.
Najważniejszym fotografem polskim XIX wieku był jednak Karol Beyer, nie tylko dagerotypista,ale także patriota, starożytnik, numizmatyk, wydawca licznych fotograficznych albumów, działający w Warszawie od 1845 roku. Wykonywał zdjęcia w różnych technikach: kolodionu, stereoskopu, ambrotypii, a także carte de visite. Był wybitnym portrecistą, który osiągnął poziom europejski, o czym świadczą chociażby jego psychologiczne portrety.
Był także pionierem fotografii naukowej i krajoznawczej. Jego współpracownikami byli Marcin Olszyński i Konrad Brandel.
Karol Beyer, jedna z największych indywidualności w dziejach fotografii polskiej. Był pasjonatem nowego zawodu, dla którego nie istniały żadne przeszkody techniczne w utrwalaniu interesujących go zjawisk. Był poza tym kolekcjonerem, naukowcem-amatorem oraz działaczem patriotycznym w gorącym okresie 1861-1863, co przypłacił zesłaniem na Syberię, gdzie oczywiście także robił zdjęcia. Od początku lat sześćdziesiątych XIX w. działał w Krakowie Walery Rzewuski. Podobnie jak Karol Beyer, fotografował młodych ludzi udających się do powstania. Obaj też uprawiali fotografię propagandową produkując setki odbitek przedstawiających ofiary represji rosyjskich lat 1861-1864.
Fotografie zarówno "pięciu poległych", jak i członków delegacji wykonał fotograf Karol Beyer, będący jednocześnie czynnym uczestnikiem manifestacji przedpowstaniowych i powstania styczniowego, który upamiętniając uczestników insurekcji oraz ówczesne wydarzenia dał początek polskiej fotografii politycznej.
Dowódców powstania styczniowego reprezentują wizerunki Władysława Bentkowskiego, Teodora Cieszkowskiego, Józefa Czapskiego, Józefa Hauke-Bosaka, Zygmunta Jordana-Spytka, Antoniego Jeziorańskiego, Mariana Langiewicza, Ludwika Mierosławskiego, Zygmunta Padlewskiego, Edmunda Taczanowskiego. Portrety członków Rządu Narodowego ukazują: Adama Asnyka, Stanisława Krzemińskiego, Karola Majewskiego, Karola Ruprechta.
Bardzo często fotografie wykonane przed wyruszeniem do powstania, ukazujące uczestników insurekcji w pełnym rynsztunku bojowym, dokumentujące uczestnictwo w walce były jedyną pamiątką po poległych czy straconych powstańcach.
Powstanie styczniowe nie posiada oryginalnej dokumentacji fotograficznej, która ukazywałaby bitwy, pobojowiska czy też sceny z życia obozowego powstańców. Nieregularnym oddziałom powstańczym, przemieszczającym się szybko, często w trudnych warunkach, nie mogli towarzyszyć fotografowie ze sprzętem fotograficznym i laboratorium z odczynnikami chemicznymi, potrzebnymi do wywoływania zdjęć metodą kolodionową. Metoda ta wprowadzała kliszę szklaną, którą bezpośrednio przed wykonaniem zdjęcia trzeba było pokryć równą warstwą płynnego kolodionu. Po naświetleniu w kamerze, płytkę wywoływano i utrwalano, a następnie płukano. Aby uzyskać pozytywowe obrazy, płytkę taką umieszczano wraz z papierem pokrytym tzw. albuminą (mieszanina białka jaj z solami metali) w kopioramce i poddawano działaniu słońca.
Problemy z wykonywaniem zdjęć bezpośrednio na polu bitwy spowodowały, że posiłkowano się rysunkami i rycinami, kopiowanymi następnie przy pomocy fotografii. Popularne stały się w tym okresie zdjęcia przedstawiające drzeworytnicze sceny insurekcji, pochodzące między innymi z czasopism: "L’Illustration", "L’Univers" i "Le Monde". Prezentują one między innymi: "Napad Kurowskiego na Miechów", "W lesie radomskim", "Atak Kosynierów na armaty pod Węgrowem", "Pod Olszanką", "Langiewicz wchodzi do Pieskowej Skały", "Zajęcie Drusopola na Wołyniu", "Kosynierzy pod Częstochową", "Epizod z bitwy pod Kozłową Rudą". Inną sytuacją było wykorzystywanie fotografii jako pierwowzoru dla przedstawień graficznych, szczególnie portretów, umieszczanych w czasopismach zagranicznych jako odpowiedź na zwiększone zainteresowanie wydarzeniami powstańczymi w Polsce.
Odrębną grupę stanowią zdjęcia ukazujące portrety uczestników powstania z lat późniejszych, cmentarze z mogiłami powstańców oraz uroczystości z okresu dwudziestolecia międzywojennego, z biorącymi w nich udział weteranami powstania.
Fotografie z lat 1860 - 1864 powstały w różnych zakładach fotograficznych Warszawy (Karol Beyer, Teodor Willnow), Krakowa (Walery Rzewuski, Ignacy Mażek), Poznania (Jan Nepomucen Seyfried, August i Fryderyk Zeuschner), Lwowa (Rudolf Eder, Teodor Szajnok, Bernhard Brand, Józef Eder).
Zdjęcia powstańcze wykonane przez Karola Beyera, opatrywane przez niego różnymi notatkami były szeroko rozpowszechniane w zaborach oraz poza ich granicami, gdzie następnie w celu dalszego kolportażu były ponownie przefotografowywane, często już przez anonimowego fotografa. Zapotrzebowanie na wizerunki członków Rządu Narodowego, dowódców powstania, poległych powstańców było tak ogromne, że aby mu sprostać zaczęto również sprowadzać fotografie uczestników powstania z zagranicy, które wykonywano podczas ich pobytu między innymi w zakładach fotograficznych Paryża (Aleksander Ken, Franck, Adolphe-Eugene Disdéri), Berlina (L. Haase) i Wiednia (Miethke & Wawra).
Prezentowane fotografie pochodzą przede wszystkim: z albumu publicysty, literata, Bronisława Ryxa (1837 - 1913) oraz ze zbiorów pisarza Józefa Ignacego Kraszewskiego (1812 - 1887), profesora Aleksandra Bolesława Cypsa (1894 - 1958 ), lekarza Antoniego Józefa Rollego (1830 - 1894), bibliotekarza Aleksandra Czołowskiego (1865 - 1944).
Fotografie powstańców wykorzystywano jeszcze po upadku insurekcji, co można zauważyć na przykładzie działalności malarza, grafika, fotografa Walerego Eliasza-Radzikowskiego, który był wykonawcą projektów sześciu tableaux z owalnymi popiersiami powstańców, otoczonymi rysunkowymi obramieniami i różnymi przedstawieniami alegorycznymi. Do kompozycji tych tablic wykorzystano fotograficzne portrety z lat wcześniejszych, a autorami, którzy wykonali zdjęcia tableaux byli: w 1868 roku Walery Rzewuski (po dwie fotografie zatytułowane OFIARY z r. 1863 oraz OFIARY z r. 1863 18[64]), zaś dwóch chronologicznie wcześniejszych Awit Szubert (ZA WIARĘ I OJCZYZNĘ / 1863 / POLEGLI oraz ZA WIARĘ I OJCZYZNĘ / 1863 / ROZSTRZELANI - POWIESZENI). Innym przykładem wykorzystania fotografii z okresu powstania może być litograficzna teka Kajetana Sariusza Wolskiego z 1909 roku, o czym sam zapewnia na karcie tytułowej dzieła Rok 1863 i 4. Album ubiorów. Na podstawie współczesnych fotografii (...).
Zdjęcia dotyczące powstania styczniowego stanowią nowoczesną jak na owe czasy dokumentację ówczesnych wydarzeń politycznych, jednocześnie pobudzając świadomość narodową na ziemiach zaborów podtrzymywały ducha patriotycznego wśród Polaków.
Renata Słoma
Copyright © 2007 Biblioteka Narodowa <http://www.bn.org.pl>
Karol Beyer (1818-1877) - jedna z najwiekszych indywidualnosci w dziejach fotografii polskiej. Byl kolekcjonerem, naukowcem-amatorem oraz dzialaczem patriotycznym w okresie 1861-1863, co przyplacil zeslaniem na Syberie, gdzie oczywiscie tez robil zdjecia. Pierwszy zaklad otworzyl w 1844 r. W 1857 r. przeniosl sie do lokalu przy Krakowskim Przedmiesciu 389, gdzie dzialal do ok. 1863 r. Glowna specjalnoscia zakladu byly fotografie portretowe, zwlaszcza wizytowe.
Był także pionierem fotografii naukowej i krajoznawczej. Jego współpracownikami byli Marcin Olszyński i Konrad Brandel.
Karol Beyer, jedna z największych indywidualności w dziejach fotografii polskiej. Był pasjonatem nowego zawodu, dla którego nie istniały żadne przeszkody techniczne w utrwalaniu interesujących go zjawisk. Był poza tym kolekcjonerem, naukowcem-amatorem oraz działaczem patriotycznym w gorącym okresie 1861-1863, co przypłacił zesłaniem na Syberię, gdzie oczywiście także robił zdjęcia. Od początku lat sześćdziesiątych XIX w. działał w Krakowie Walery Rzewuski. Podobnie jak Karol Beyer, fotografował młodych ludzi udających się do powstania. Obaj też uprawiali fotografię propagandową produkując setki odbitek przedstawiających ofiary represji rosyjskich lat 1861-1864.
Fotografie zarówno "pięciu poległych", jak i członków delegacji wykonał fotograf Karol Beyer, będący jednocześnie czynnym uczestnikiem manifestacji przedpowstaniowych i powstania styczniowego, który upamiętniając uczestników insurekcji oraz ówczesne wydarzenia dał początek polskiej fotografii politycznej.
Dowódców powstania styczniowego reprezentują wizerunki Władysława Bentkowskiego, Teodora Cieszkowskiego, Józefa Czapskiego, Józefa Hauke-Bosaka, Zygmunta Jordana-Spytka, Antoniego Jeziorańskiego, Mariana Langiewicza, Ludwika Mierosławskiego, Zygmunta Padlewskiego, Edmunda Taczanowskiego. Portrety członków Rządu Narodowego ukazują: Adama Asnyka, Stanisława Krzemińskiego, Karola Majewskiego, Karola Ruprechta.
Bardzo często fotografie wykonane przed wyruszeniem do powstania, ukazujące uczestników insurekcji w pełnym rynsztunku bojowym, dokumentujące uczestnictwo w walce były jedyną pamiątką po poległych czy straconych powstańcach.
Powstanie styczniowe nie posiada oryginalnej dokumentacji fotograficznej, która ukazywałaby bitwy, pobojowiska czy też sceny z życia obozowego powstańców. Nieregularnym oddziałom powstańczym, przemieszczającym się szybko, często w trudnych warunkach, nie mogli towarzyszyć fotografowie ze sprzętem fotograficznym i laboratorium z odczynnikami chemicznymi, potrzebnymi do wywoływania zdjęć metodą kolodionową. Metoda ta wprowadzała kliszę szklaną, którą bezpośrednio przed wykonaniem zdjęcia trzeba było pokryć równą warstwą płynnego kolodionu. Po naświetleniu w kamerze, płytkę wywoływano i utrwalano, a następnie płukano. Aby uzyskać pozytywowe obrazy, płytkę taką umieszczano wraz z papierem pokrytym tzw. albuminą (mieszanina białka jaj z solami metali) w kopioramce i poddawano działaniu słońca.
Problemy z wykonywaniem zdjęć bezpośrednio na polu bitwy spowodowały, że posiłkowano się rysunkami i rycinami, kopiowanymi następnie przy pomocy fotografii. Popularne stały się w tym okresie zdjęcia przedstawiające drzeworytnicze sceny insurekcji, pochodzące między innymi z czasopism: "L’Illustration", "L’Univers" i "Le Monde". Prezentują one między innymi: "Napad Kurowskiego na Miechów", "W lesie radomskim", "Atak Kosynierów na armaty pod Węgrowem", "Pod Olszanką", "Langiewicz wchodzi do Pieskowej Skały", "Zajęcie Drusopola na Wołyniu", "Kosynierzy pod Częstochową", "Epizod z bitwy pod Kozłową Rudą". Inną sytuacją było wykorzystywanie fotografii jako pierwowzoru dla przedstawień graficznych, szczególnie portretów, umieszczanych w czasopismach zagranicznych jako odpowiedź na zwiększone zainteresowanie wydarzeniami powstańczymi w Polsce.
Odrębną grupę stanowią zdjęcia ukazujące portrety uczestników powstania z lat późniejszych, cmentarze z mogiłami powstańców oraz uroczystości z okresu dwudziestolecia międzywojennego, z biorącymi w nich udział weteranami powstania.
Fotografie z lat 1860 - 1864 powstały w różnych zakładach fotograficznych Warszawy (Karol Beyer, Teodor Willnow), Krakowa (Walery Rzewuski, Ignacy Mażek), Poznania (Jan Nepomucen Seyfried, August i Fryderyk Zeuschner), Lwowa (Rudolf Eder, Teodor Szajnok, Bernhard Brand, Józef Eder).
Zdjęcia powstańcze wykonane przez Karola Beyera, opatrywane przez niego różnymi notatkami były szeroko rozpowszechniane w zaborach oraz poza ich granicami, gdzie następnie w celu dalszego kolportażu były ponownie przefotografowywane, często już przez anonimowego fotografa. Zapotrzebowanie na wizerunki członków Rządu Narodowego, dowódców powstania, poległych powstańców było tak ogromne, że aby mu sprostać zaczęto również sprowadzać fotografie uczestników powstania z zagranicy, które wykonywano podczas ich pobytu między innymi w zakładach fotograficznych Paryża (Aleksander Ken, Franck, Adolphe-Eugene Disdéri), Berlina (L. Haase) i Wiednia (Miethke & Wawra).
Prezentowane fotografie pochodzą przede wszystkim: z albumu publicysty, literata, Bronisława Ryxa (1837 - 1913) oraz ze zbiorów pisarza Józefa Ignacego Kraszewskiego (1812 - 1887), profesora Aleksandra Bolesława Cypsa (1894 - 1958 ), lekarza Antoniego Józefa Rollego (1830 - 1894), bibliotekarza Aleksandra Czołowskiego (1865 - 1944).
Fotografie powstańców wykorzystywano jeszcze po upadku insurekcji, co można zauważyć na przykładzie działalności malarza, grafika, fotografa Walerego Eliasza-Radzikowskiego, który był wykonawcą projektów sześciu tableaux z owalnymi popiersiami powstańców, otoczonymi rysunkowymi obramieniami i różnymi przedstawieniami alegorycznymi. Do kompozycji tych tablic wykorzystano fotograficzne portrety z lat wcześniejszych, a autorami, którzy wykonali zdjęcia tableaux byli: w 1868 roku Walery Rzewuski (po dwie fotografie zatytułowane OFIARY z r. 1863 oraz OFIARY z r. 1863 18[64]), zaś dwóch chronologicznie wcześniejszych Awit Szubert (ZA WIARĘ I OJCZYZNĘ / 1863 / POLEGLI oraz ZA WIARĘ I OJCZYZNĘ / 1863 / ROZSTRZELANI - POWIESZENI). Innym przykładem wykorzystania fotografii z okresu powstania może być litograficzna teka Kajetana Sariusza Wolskiego z 1909 roku, o czym sam zapewnia na karcie tytułowej dzieła Rok 1863 i 4. Album ubiorów. Na podstawie współczesnych fotografii (...).
Zdjęcia dotyczące powstania styczniowego stanowią nowoczesną jak na owe czasy dokumentację ówczesnych wydarzeń politycznych, jednocześnie pobudzając świadomość narodową na ziemiach zaborów podtrzymywały ducha patriotycznego wśród Polaków.
Renata Słoma
Copyright © 2007 Biblioteka Narodowa <http://www.bn.org.pl>
Karol Beyer (1818-1877) - jedna z najwiekszych indywidualnosci w dziejach fotografii polskiej. Byl kolekcjonerem, naukowcem-amatorem oraz dzialaczem patriotycznym w okresie 1861-1863, co przyplacil zeslaniem na Syberie, gdzie oczywiscie tez robil zdjecia. Pierwszy zaklad otworzyl w 1844 r. W 1857 r. przeniosl sie do lokalu przy Krakowskim Przedmiesciu 389, gdzie dzialal do ok. 1863 r. Glowna specjalnoscia zakladu byly fotografie portretowe, zwlaszcza wizytowe.